خوانش پسااستعماری سه‌گانۀ الجزائر (الدار الکبیره، الحریق و النّول) اثر محمد دیب

سه‌گانۀ الجزائر (شامل سه رمان الدار الکبیرة، الحریق و النول) اثر محمد دیب، نویسندۀ مشهور الجزایری، یکی از شاخص‌ترین آثار ادبیات معاصر الجزایر است که تصویری عینی و متکثر از وضعیت این کشور در سال‌های منتهی به استقلال ارائه داده است. محمد دیب در هر یک از این سه رمان بر یکی از ابعاد زندگی مردم الجزایر انگشت نهاده و پیامدهای استعمار را به ترتیب در زندگی روزمرۀ شهری، روستایی و بخش صنعت به تصویر کشیده است. پژوهش پیش‌رو، برمبنای مفروضات و محورهای اصلی نظریه و نقد پسااستعماری، مهم‌ترین سازمایه‌های پسااستعماری این سه رمان را استخراج و واکاوی کرده و درصدد پاسخ به این پرسش برآمده که مؤلفه‌های پسااستعماری در این سه رمان چگونه و با چه سازوکارهای ادبی تبلور یافته است. این سازمایه‌ها عبارت‌اند از: گسست روایت و تأثیر آن بر بازنمایی فضای استعماری و پسااستعماری، تقویت رابطۀ ارباب/برده در سایۀ استعمار فرانسه، ترسیم پیامدهای سیاست‌های دوگانۀ استعماری بر جامعۀ الجزایری، مقاومت و نژادپرستی درونی‌شده. دستاورد اصلی این پژوهش این است که رمان‌های سه‌گانه مزبور با روایتی گسسته و منقطع و با ارائۀ تصویری عینی از بخش‌های مختلف جامعۀ الجزایر در آخرین سال‌های حضور فرانسه در این کشور، رسالت پوشالی استعمار مبنی بر اهدای تمدن و نوزایی به الجزایر را به چالش‌‌ گرفته، و ماهیت حقیقی استعمار را برای خوانندگان فاش کرده است.